Üretim sistemleri son dönemlerde önemli
ölçüde değişiklik göstermektedir. Bu değişikliğin başlangıcı tartışmasız olarak
Toyota'nın 1960'larda kendi içinde başlattığı ve geliştirdiği Tam Zamanında
Üretim Sistemi idi. Bu anlayış ile gelişen çekme mantığının faydaları, stoksuz
üretim ile oluşan müşteriye kulak verme ihtiyacı, verimlilik artışı ve
dolayısıyla mali kazanç bu sistemin daha da geliştirilmesini sağladı.
Tam zamanında üretim, üretim için
gerekli malzemelerin, gerekli miktarda, zamanında temin edilmesi ve tam ihtiyaç
duyulduğu zamanda, kalitede, miktarda üretilmesi ve müşteriye teslim edilmesidir.
Tam zamanında üretimin temel taşları; yalın üretim, sıfır stok, sıfır hata ve
yalın yönetim anlayışının benimsenmesidir.
Yönetimin yalın olması,
"gerçekten gereksinme olmayan her şeyden kurtulmak" anlamındadır.
Bunlar, üretimle ilgili gereksiz işlemler olabileceği gibi, organizasyon
modelinde gerçekten ihtiyaç duyulmayan verimsiz görevlerden ve bunların
maliyetinden de kurtulmaktır. İşletmelerin daha az sürede, daha az enerjiyle,
daha verimli bir insan gücü ile üretim yapmalarını sağlamaktır. Bu şekilde;
gecikme, bürokrasi, israf ve iletişim hataları gibi sorunlar da ortadan
kalkacaktır.
Bir üretim sisteminde
biriktir-beklet anlayışı, stok dağları arasında atölyeden çok depoyu andıran
bir fabrika düzeni, karmaşık bir ürün akışı, yüksek taşıma süreleri, çok uzun sipariş teslimleri dolayısıyla
yüksek maliyetler ve memnun olmayan müşteriler yaratır.
Bir üretim sisteminde 7 israf
çeşidinden bahsedebiliriz:
- Katma değeri olmayan
faaliyetler
- Gereksiz ya da uygun olmayan
çalışma süreçleri
- Gereksiz hareketler
- Beklemeler
- Hatalı ürün/ fire
- Üretim fazlası
- Stok fazlası
İsrafın kaynaklarına ise şu
örnekleri verebiliriz: Plansız yerleşim, uzun hazırlık süreleri, yetersiz
prosesler, zayıf bakım, yetersiz çalışma metotları, eğitim eksikliği,
motivasyon eksikliği, yöneticilerin ilgisizliği, etkisiz üretim planlama ve
uygulama, tedarikçiye duyulan güvensizlik…
Yalın düşünce, israfa karşı
alınmış önlemler bütününü içerir. İsraf, hiçbir değer yaratmadan kaynakları
tüketen faaliyetlerdir. Yalın düşünce, israfa yol açan yanlış uygulamaları,
işlem ve işlevleri ortadan kaldırmak ve bunlara karşı önlemler almak üzere
ortaya atılan bir düşünce biçimidir.
7 İsrafa Karşı 6 Sıfır
1-
Sıfır stok (sıfır ürün fazlası)
2-
Sıfır hata
3-
Sıfır çelişki
4-Üretimde
sıfır ölü zaman
5-Müşteri
için sıfır bekleme süresi
6-Sıfır
Kağıt (sıfır bürokrasi ve sıfır gereksiz iletişim)
Teslimat sürelerinin sürekli
kısaldığı, maliyetlerin azaldığı, müşteri odaklı üretimin yapıldığı bir rekabet
ortamında verimlilik ve etkinlik işletmelerin varlığını sürdürmelerinin en
temel şartı olmuştur. Maliyetleri azaltmak, kaliteyi geliştirmek, müşteri
memnuniyetini artırmak, stokları azaltmak ve esnekliği arttırmak tam zamanında
üretim yönetim sisteminin temel amacı ve yaklaşım biçimidir.
Tam
zamanında üretim yaklaşımının hakim olduğu işletmelerde her birim tek bir
merkez gibi yönetildiğinden, çalışanların tek düşüncesi ve amacı en etkin, en
verimli/optimum şekilde çalışmak ve şirket hedeflerine ulaşılmasını sağlamak
olur. Bu yaklaşımın yayılımının fazlalılığı, işletme içindeki işbirliğinin ve
takım ruhunun gelişmesine fırsat sağlayacaktır.
Sürekli iyileştirmelerin
temelinde; gerçekleştirilen sürekli, küçük iyileştirmeler vardır ve iyileştirme
olanaklarının araştırılması herkesin, özellikle de o işi yapanların görevidir.
Sistem düşüncesi olmadan vizyon
gelecek üzerine sevimli resimler çizmekle kalır. Gerçek sistem
düşüncesinin özü, bir zihniyet değişikliğinde yatmaktadır. Kendimizi
organizasyondan ayrı olarak görmekten organizasyon ile bağlantılı olarak
görmeye, problemlerimizi dışarıdan bir başkasının veya başka bir şeyin yol
açtığı problemler olarak görmekten kendi eylemlerimizin yaşadığımız problemleri
nasıl yarattığını görmeye yönelen bir zihniyet değişikliğine geçeriz. Ancak bu
değişiklikle insanlar kendi gerçeklerini nasıl yaratacaklarını keşfedeceklerdir,
nasıl değiştirebileceklerini de… Unutulmamalıdır ki, hiçbir operasyon, küçük
bir iyileştirme yapılamayacak kadar mükemmel değildir!