Gittikçe karmaşıklaşan bir
dünyada, hepimiz basitliğin peşinde koşuyoruz. Çünkü, karmaşa ve konsantrasyon
birlikte var olamayacak iki kavram. Herkesin zihni aşırı dolu. İnsanlar her
yerde dikkatlerinin dağıldığından, projeleri bitirememekten, hatta şöyle bir
oturup dinlenememekten yakınıyor.
İşyeri, günümüzün büyük
çoğunluğunu geçirdiğimiz ortam. Bu nedenle iş yerinin ve iş sağlığının kalitesi
işin kalitesi ve verimliliğini etkilediği kadar yaşam kalitemizi de direk
etkilemektedir. İş yaşamında da, özünde, kişilere doğdukları andan itibaren
öğretilen düzenli ve temiz olmaları gerektiğinden farklı olmayan yalın üretim
yaklaşımı yaygınlaşmaktadır.
Yalın üretim, üretime yük getiren
tüm israflardan arınmayı, hızı artırıp,
çevrim süresini kısaltarak kalite, maliyet, teslimat performansını aynı anda
iyileştirmeyi hedef almaktadır. Yalın üretimin zeminini ise Toplam Kalite’nin
en önemli araçlarından biri olan 5S desteklemektedir. 5S, işyeri temizlik ve
düzenine çalışanların katılımını sağlayan, organizasyonlarda kaliteli bir
çalışma ortamı yaratan ve bunun sürekliliğini gerçekleştiren sistematik bir
yaklaşımdır. “S” harfi ile başlayan 5 Japonca kelimeden oluşmaktadır. Bu
kelimelerin Türkçe karşılıkları şöyledir:
Sınıflandırma
Düzen
Temizlik
Standartlaştırma
Disiplin
SINIFLANDIRMA
Amaç; eşyaları sınıflandırmak,
doğru yerlere yerleştirmek, gereksiz olanlardan kurtulmak, dağınıklık ve
kirliliğin gerçek sebeplerini bulmak, temizlenmesi zor alanlardan kurtulmaktır.
Bu aşamada temelde neyin gerekli, neyin gereksiz olduğuna karar verilir ve ona
göre düzenleme adımlarına karar verilir.
İşletmedeki her malzemenin doğru
yerinde bulundurulması amacıyla bulunduğu yere, kullanım sıklığına, kullanıcıya
uygunluğuna göre malzemeler tasnif edilir. Gereksiz malzemelerden kurtularak
işe başlanır. Malzemeler usulüne uygun olarak atılacak, satılacak, hurdaya
gönderilerek değerlendirilir.
DÜZENLEME
Amaç; genel düzen ve tertibin
sağlanmasıdır.
YANİ; HERŞEYE BİR YER VE HERŞEY
YERLİ YERİNDE!
Rahat çalışma ortamının
vazgeçilmez bir unsuru olarak görülen düzen sisteminde, her şey elinizin altında
ve bildiğiniz yerdedir, gerekli olan şeyi ararken ve geri koyarken zaman kaybı
yaşamazsınız.
Düzenleme Nasıl Yapılır?
Öncelikle fonksiyonel yerleşim
planı belirlenmelidir. Ana koridorların/geçitlerin yerleri açık bir şekilde
belirlenmiş olmalı, zeminde tümsek, çatlak olmamalıdır. Yürüme yollarına,
merdivenlere, kapı önlerine, yangın söndürme cihazlarının etrafına kesinlikle
herhangi bir şey konulmamalıdır.
Her eşya tanımlı olmalı, bir yeri
olmalı, herkes tarafından bilinmeli, gerektiğinde en kısa sürede oradan
alınmalı ve işi bittiğinde tekrar aynı yerine konulmalıdır. Aranılan her şeye
30 saniyede ulaşılabilmeli ve işi bitince tekrar 30 saniyede yerine konulabilmelidir.
TEMİZLİK
Amaç; tertemiz bir çalışma ve
yaşama alanı sağlamaktır. Çünkü toz, kir ve artıklar, dağınıklığın,
disiplinsizliğin, verimsizliğin, hatalı üretimin ve iş kazalarının kaynağıdır.
Temizlik ve düzen sayesinde kazaya neden olabilecek malzemeler ortada
bulunmayacak, yerlerde yağ, su, toz gibi şeyler bulunmayacak, buna bağlı olarak
da iş kalitesinde ve verimliliğinde artış sağlanacaktır.
Her insan günlük yaşantısını
geçirdiği, çalışma ve yaşama alanlarını kendi sağlığı açısından temiz tutma
alışkanlığını kazanmak zorundadır. Hiç kimse kirlettiği yeri bir başkası
temizlesin diye beklememelidir. Herkes kendisini, insan sağlığı, sağlığa uygun
kurallar, toplu beslenme ve toplu yaşamın gerçekleştiği yerlerde gerçek anlamda
temizlik yapılmadığı takdirde bulaşıcı hastalıkların nasıl yayılarak
sağlığımızı tehdit edeceği, bunun da iş gücü kaybına sebep olacağı konusunda
yetkin hale getirmelidir.
Unutulmamalıdır ki, her zaman
temiz çevrede yaşamak medenî bir insan olmanın ilk şartıdır.
STANDARTLAŞTIRMA
Amaç; ilk üç adım sonucu elde
edilen başarıların sürekliliğini sağlamaktır. Yapılmış olan düzenlemeyi ve
temizliği devamlı hale getirebilmek için her şey belirli kural ve şartlara
bağlanarak standart hale getirilir.
Renklerde, şekillerde, giyimde,
temizlik hissi verecek her şeyde standartlaşma olmalıdır. Kimin nereyi, nasıl
ve ne zaman temizleyeceği, düzenli tutacağı önceden belirlenmeli ve bu alanlara
konulacak şekil ve çizelgelerle iş yerinin her noktası kontrol edilerek
doğruluk ve düzeninden emin olunmalıdır.
DİSİPLİN
Amaç; kurallara uymak ve takip
etmektir. Sadece sınıflandırma, düzenleme, temizlik ve standartlaştırmayı
yapmak işletmede verimliliği sağlamak için yeterli değildir. Bunların devamlı
ve kalıcı olabilmeleri konulmuş basit kuralların takibi konusunda disiplin
gerektirir. Yani kurallar günlük birer alışkanlık haline getirilmelidir.
Örneğin, bisiklete binmek,
yüzebilmek gibi davranışlar unutulmayan alışkanlıklardır. Bir defa
öğrenildikten sonra uzun süre ara verilmiş dahi olsa yeniden bisiklete binince
onu kullanabilir, denize girince yüzebilirsiniz. Kuralları alışkanlık haline
getirdiğiniz zaman, her şey kendiliğinden yürür. Nerede, ne zaman, ne
yapacaktım gibi soruları düşünmeniz gerekmeden uygulamayı yaparsınız.
Kuralların alışkanlık haline
gelmesinin önemini şu örnek oldukça iyi açıklamaktadır.
Bir grup mühendis, kendilerine
kablo donanımları yapmak için başvuran bir işletmeyi ziyarete giderler.
Toplantı başlamadan önce mühendislerden biri ellerini yıkamak için tuvalete
gider ve döndüğünde toplantı yöneticisine sorar:
“ Tuvalette kırık bir cam vardı.
O camın kırık olması mı gerekiyor?”
Fabrika Yöneticisi;
“Tabii ki kırık olması
gerekmiyor, ancak tamir fırsatı bulamadık. ” diye yanıtlar.
Bunun üzerine mühendisler bir
taraftan toplantıyı terk etmek üzere çantalarını toplarken, biri şöyle der: Siz
kırık bir camı tamir etmek için gerekli basit kuralları bile takip
edemiyorsunuz, bize kablo donanımları üretmek için gerekli birçok zor kuralı
nasıl takip edeceksiniz?
Ve o işyerini terk ederler.
Bu örnekten de anlaşılıyor ki:
Büyük işler yapabilmek için, küçük ayrıntılara dikkat etmek gerekir. Ayrıntıların mükemmelleştirilmesi ile
mucizeler yaratılır.
Yararlanılan Kaynak:
